@ρχειομνήμων - Ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης αρχειακών δεδομένων

Κωδικός αναγνώρισης: GRGSA-CSA_PAO007.00

Τίτλος: Archive of Honorary Awards

Χρονολογίες: 1834 - 1865

Επίπεδο περιγραφής: Fonds

Μέγεθος και υπόστρωμα της ενότητας περιγραφής: 312 files

Ιστορικό της ενότητας περιγραφής:

Το αρχείο των Αριστείων αποτελεί τμήμα του αρχείου του Υπουργείου Στρατιωτικών που φυλάσσεται στην Κ.Υ. των Γ.Α.Κ. Το αρχείο αυτό, με τον κωδικό Μ, καλύπτει όλη την Οθωνική περίοδο (1833-1862). Ως προς την ταξινόμησή του έχει διατηρηθεί η αρχική τάξη με τις ενότητες, όπως είχαν διαμορφωθεί κατά την περίοδο συγκρότησης του αρχείου (ΜΑ, ΜΒ, ΜΓ, ΜΔ, ΜΚ). Συνοπτικός κατάλογος του αρχείου έχει δημοσιευθεί κατά το παρελθόν σε δημοσίευμα των ΓΑΚ .

Το αρχείο των Αριστείων συμπεριλαμβάνεται στην ενότητα ΜΑ χωρίς όμως να ακολουθεί τη συνεχή αρίθμηση των φακέλων της ενότητας. Αντιμετωπίστηκε ως χωριστή, εμβόλιμη ενότητα, όπως και οι «Προικοδοτήσεις φαλαγγιτών». Το ιστορικό της δημιουργίας του συγκεκριμένου αρχείου περιγράφεται σε άρθρο της Επετηρίδας των ΓΑΚ όπου θίγονται και τα αντίστοιχα θέματα ευρετηρίων που μπορεί να προκύψουν από την επεξεργασία του.

Μετά το πέρας των πολεμικών επιχειρήσεων για την απελευθέρωση της Ελλάδας και την εγκαθίδρυση του ελληνικού κράτους υπό τον Όθωνα, η ελληνική κυβέρνηση, με αντίστοιχη νομοθετική ρύθμιση, θεσπίζει τα Αριστεία προς τιμήν των αγωνιστών, η χορήγηση των οποίων συνοδευόταν και από προνόμια (τιμητικές θέσεις στις επίσημες τελετές, ελευθερία οπλοφορίας κ.λπ.).

Στις 20 Μαΐου 1834, με ΒΔ “Προς αναγνώρισιν των εκδουλεύσεων προς την Πατρίδα όλων των αξιωματικών, υπαξιωματικών και στρατιωτών των κατά ξηρά και θάλασσα Ελληνικών στρατευμάτων» …απονεμήθηκε στον καθένα από αυτούς «αριστείον» (μετάλλιο).

Στη μία όψη το μετάλλιο έφερε τον ελληνικό θυρεό με το σταυρό ενώ στην άλλη την επιγραφή: «Όθων Βασιλεύς της Ελλάδος τοις γενναίοις της πατρίδος προμάχοις».

Το αριστείο (μετάλλιο) ήταν αργυρό για τους αξιωματικούς, χάλκινο για τους υπαξιωματικούς, σιδερένιο για τους στρατιώτες και κρεμόταν στο αριστερό μέρος του στήθους με κυανή ταινία. Το διάταγμα καθόριζε επίσης τους δικαιούχους, τους περιορισμούς ως προς την απονομή, τα προνόμια των κατόχων αλλά και τις περιπτώσεις αφαίρεσής του.

Το μετάλλιο που συνόδευε το αριστείο, χαρακτηρίζεται άλλοτε ως εθνόσημο και άλλοτε ως νομισματόσημο σε συνάρτηση με τη χρονική περίοδο και το σχετικό διάταγμα που προσδιόριζε τις λεπτομέρειες της απονομής του.

Τον επόμενο χρόνο της δημοσίευσης του αρχικού διατάγματος θεσπίζεται νέο διάταγμα (1835) συμπληρωματικό του προηγουμένου, με το οποίο καθορίζεται ο τρόπος σύνταξης και αποστολής στη Γραμματεία των Στρατιωτικών των ονομαστικών καταστάσεων των αγωνιστών για να προωθηθούν στη συνέχεια στην αρμόδια επί των Αριστείων επιτροπή.

Ακολουθούν συμπληρωματικά διατάγματα με τροποποιήσεις ως προς το σχήμα και τη μορφή του Αριστείου (διάταγμα 18/30.9.1835), καθώς και αποφάσεις ως προς τα αργυρά (17.2.1835), τα χάλκινα (16.5.1836), τα σιδερένια (19.11.1836), τη χορήγηση συνοδευτικών διπλωμάτων (5.4.1836) και τέλος νέο διάταγμα με ορισμό Αναθεωρητικής Επιτροπής επί των Αριστείων για επανεξέταση των αργυρών μεταλλίων.

Η επί των Αριστείων Επιτροπή καταργήθηκε (8/20.5.1836) με την ανάληψη δράσης από την Αναθεωρητική Επιτροπή και την επί των Στρατιωτικών Γραμματεία ολοκλήρωση της διαδικασίας έγκρισης και αποστολής των αριστείων στους δικαιούχους.

Το 1838, αποφασίστηκε να διατηρούν το μετάλλιο αυτό τα μέλη της οικογένειας εκείνου στον οποίο είχε απονεμηθεί, μετά τον θάνατό του, χωρίς όμως να έχουν το δικαίωμα να το φέρουν ούτε και να απολαμβάνουν τα αντίστοιχα προβλεπόμενα προνόμια.

Μετά την Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843, η σχετική αρμοδιότητα μεταφέρθηκε στο Υπουργείο (πρώην Γραμματεία Στρατιωτικών) χωρίς τη μεσολάβηση Επιτροπών.

Παρουσίαση περιεχομένου:

Το αρχείο αποτελείται από 307 φακέλους ποικίλου όγκου, οι οποίοι φέρουν ταξινομική αρίθμηση κατά χρονολογική σειρά, από 1-307. Αθροιστικά οι φάκελοι είναι 312, διότι υπάρχουν και πέντε διπλοί (4α, 203α, 238α, 293α και 294α), πολλοί από τους οποίους περιέχουν διπλώματα. Προφανώς πρόκειται για διπλώματα που δεν παρελήφθησαν ποτέ από τους δικαιούχους τους.

Για τους 70 πρώτους φακέλους, η τεκμηρίωση πραγματοποιήθηκε σε επίπεδο εγγράφου. Τεκμηριώθηκαν συνολικά 23095 έγγραφα που εκτείνονται χρονικά από το 1834 μέχρι το 1865.
Επί του συνόλου των εγγράφων των συγκεκριμένων φακέλων δεν τεκμηριώθηκαν μεμονωμένα δυσανάγνωστα έγγραφα.

Η τυπολογία των τεκμηρίων περιλαμβάνει: διπλώματα (αργυρό, χάλκινο και σιδερένιο), ατομικές και ομαδικές αιτήσεις απονομής, αποφάσεις και διατάγματα απονομής, αποδεικτικά παραλαβής, ενστάσεις, επιστολές ιδιωτών, ονομαστικούς καταλόγους αγωνιστών (πολιτών και στρατιωτικών), πιστοποιητικά και υπηρεσιακή αλληλογραφία.

Η τυπολογία έχει αποδοθεί και στην αγγλική γλώσσα, καθώς επίσης και οι ευρύτεροι γεωγραφικοί όροι που διατρέχουν όλα τα έγγραφα, π.χ. Στερεά Ελλάδα-Νομός Αιτωλίας και Ακαρνανίας- Επαρχία Ναυπακτίας αλλά και περιοχές εκτός των τότε ορίων της Ελλάδος όπως είναι τα Ιόνια νησιά, η Ήπειρος, η Μακεδονία, η Κρήτη, η Θεσσαλία, η Χίος, η Αλεξάνδρεια και η Σμύρνη.

Το αρχείο παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον και από πλευράς γενεαλογικής, αφού περιέχει πληθώρα ονομάτων μέσω των ατομικών και ομαδικών αιτήσεων για απονομή αριστείου ενώ αποτυπώνει, με γλαφυρό αρκετές φορές τρόπο, το κλίμα της εποχής κατά την οποία οι αγωνιστές της Επανάστασης θεωρούν ότι δικαιούνται πλέον να διεκδικήσουν μερίδιο αναγνώρισης των όσων προσέφεραν στην πατρίδα, ο καθένας με τον δικό του τρόπο.

Όροι πρόσβασης: Δεν υπάρχουν περιορισμοί στην πρόσβαση.

Όροι αναπαραγωγής: Η αναπαραγωγή των εγγράφων υπόκειται στους ισχύοντες κανονισμούς των Γενικών Αρχείων του Κράτους.

Γλώσσα και γραφή τεκμηρίου: Αρκετά έγγραφα των φακέλων του αρχείου είναι σε γερμανική γλώσσα και γραφή της εποχής που παρουσιάζει αρκετά προβλήματα για τον σύγχρονο ερευνητή. Επίσης υπάρχουν έγγραφα και σε γαλλική γλώσσα. Επί του συνόλου των εγγράφων των συγκεκριμένων φακέλων δεν τεκμηριώθηκαν μεμονωμένα δυσανάγνωστα έγγραφα.

Φυσικά χαρακτηριστικά και τεχνικές προϋποθέσεις: Το αρχείο αποτελείται από φακέλους με εξωτερικό κάλυμμα σε χρώμα βαθύ μπλε και σταχωμένα τα έγγραφα κατά τη συνήθη πρακτική της Οθωνικής περιόδου.

Εντοπισμός πρωτοτύπων: Κεντρική Υπηρεσία Γ.Α.Κ.

Δημοσιεύσεις / Βιβλιογραφία:

1) Τα περιεχόμενα των Γενικών Αρχείων του Κράτους, τόμ. 11, Εισαγωγαί - Επιμέλεια - Ευρετήρια, υπό Κων. Αθ. Διαμάντη, Δ.Φ., Δ/ντού των ΓΑΚ, εν Αθήναις, εκ του τυπογραφείου Φωτίου Τσιρώνη, 1972

2) Επετηρίδα των Γενικών Αρχείων του Κράτους των ετών 1993-1996, Αθήνα 1997

3) Γενικά Αρχεία του Κράτους - Ψηφιοποίηση αρχείων και συλλογών, επιμέλεια: Μαρία Βακαλόπουλου, Αμαλία Παππά, Αθήνα 2008