@ρχειομνήμων - Ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης αρχειακών δεδομένων

Κωδικός αναγνώρισης: GRGSA-KEF_GVE003

Τίτλος: Διοίκηση Φρουρίου Άσου - Αρχείο Προβλεπτών Άσου (Fortezza di Asso: Provveditori di Asso)

Χρονολογίες: 1597 - 1797

Επίπεδο περιγραφής: Αρχείο

Μέγεθος και υπόστρωμα της ενότητας περιγραφής: Είκοσι σειρές, 132 φάκελοι (10 γρ. μέτρα)

Όνομα του παραγωγού: Ενετική Διοίκηση Κεφαλληνίας, Διοίκηση Φρουρίου Άσου (Fortezza di Asso), Προβλεπτές Άσου

Διοικητική Ιστορία / Βιογραφικό Σημείωμα:

Οι συχνές επιδρομές κατά τον 16ο αι. πειρατών και Οθωμανών, κυρίως στα βόρεια παράλια της Κεφαλονιάς, με ορμητήριο τη Λευκάδα (οθωμανική κτήση) δημιουργούσαν πολλά προβλήματα στην άμυνα του νησιού αλλά και στην οικονομική και κοινωνική ζωή των κατοίκων με τις πολλές καταστροφές, αρπαγές και λεηλασίες. Το Κάστρο του Αγίου Γεωργίου, όπου η έδρα της βενετικής Διοίκησης του νησιού, δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στις ανάγκες προστασίας και υπεράσπισης της βόρειας περιοχής της Κεφαλονιάς όταν μικρότερες ή μεγαλύτερες επιδρομές έπλητταν τους κατοίκους. Έτσι το αίτημα των κατοίκων για ανέγερση φρουρίου στη χερσόνησο της Άσου, που υποβλήθηκε στη βενετική Γερουσία το 1585, αντιμετωπίστηκε θετικά από το μητροπολιτικό κέντρο. Η θέση εξαιρετικά προνομιακή από στρατιωτική άποψη είχε τον έλεγχο του Ιονίου προς την ανοικτή θάλασσα, ενώ οι απόκρημνες ακτές απέτρεπαν κάθε προσπάθεια πρόσβασης. Οι δύο μοναδικοί αβαθείς όρμοι προς Β. και Ν. μπορούσαν να εξυπηρετήσουν μόνον μικρές ψαρόβαρκες.

Η ανέγερση του Φρουρίου της Άσου άρχισε το 1593 με στόχο την ενίσχυση της άμυνας του νησιού και ορίστηκε το ίδιο έτος ως Αντιπροβλεπτής Άσου (vice provveditor) ο Αμβρόσιος Corner, ο οποίος από το 1591 ήταν ο ένας από τους δύο Συμβούλους του Reggimento της Κεφαλονιάς. Μετά την ολοκλήρωση της ανέγερσης του Φρουρίου ως πρώτος Προβλεπτής Άσου (Provveditor di Asso) διορίστηκε ο Βαρθολομαίος Minio το έτος 1597.

Τη διοίκηση του Φρουρίου ασκούσε ο Προβλεπτής, ο οποίος ήταν ευγενής Βενετός αξιωματούχος και εκλεγόταν και αυτός, όπως και της Κεφαλονιάς, από το Μεγάλο Συμβούλιο. Η θητεία του ήταν διετής και είχε διοικητικές και δικαστικές αρμοδιότητες. Αναφερόταν στον Γενικό Προβλεπτή για τη θάλασσα για μείζονα ζητήματα άμυνας ή απονομής δικαιοσύνης και στον Προβλεπτή Κεφαλονιάς. Ορισμοί, διαταγές, διατάγματα της μητρόπολης διαβιβάζονταν στον Προβλεπτή Κεφαλονιάς, ο οποίος με τη σειρά του τα διαβίβαζε προς τον Προβλεπτή Άσου για κοινοποίηση και εφαρμογή. Στα καθήκοντά του συνεπικουρούσαν οι στρατιώτες της φρουράς (fanti).

Διαδικασία πρόσκτησης: To αρχειακό υλικό, που χρονολογείται από τον 16ο αι. μέχρι τον 19ο και απόκειται σήμερα στα Αρχεία του Ν. Κεφαλληνίας, έχει κληροδοτηθεί από το ‘‘Αρχειοφυλακείον’’ του νησιού που δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς οργανώθηκε. Υπάρχει μαρτυρία ότι κατεστράφη το 1591 από μεγάλη πυρκαϊά επί Προβλεπτή Δανιήλ Bembo, ενώ αρκετά χρόνια αργότερα (30 Απριλίου 1632) με δουκική διαταγή εντέλλεται ο Προβλεπτής του νησιού Νικόλαος Erizzo να μεριμνήσει για τη διοργάνωση του Αρχειοφυλακείου που βρισκόταν σε πλήρη αταξία διορίζοντας κατάλληλο αρχειοφύλακα, ο οποίος θα προέβαινε και στη σύνταξη ευρετηρίου και στη συντήρηση των εγγράφων. Αλλά και κατά τον 18ο αιώνα μαρτυρείται επίσης ότι από πυρκαϊά «σπουδαίως εβλάβη» το Αρχειοφυλακείο και δόθηκε εντολή στον πρωτονοτάριο Δημήτριο Τζαγκαρόλο (νοτάριο Ληξουρίου) «να περιέλθη μετά δημοσίας δυνάμεως την νήσον προς συλλογήν αντιγράφων ειλημμένων εξ επισήμων τοιούτων» σε αντικατάσταση των εγγράφων της Διοίκησης που είχαν απολεσθεί. Οι μαρτυρημένες από ενωρίς καταστροφές και άλλες που ακολούθησαν μέχρι εκείνη των σεισμών του 1953 αιτιολογούν τη μεγάλη καταστροφή του αρχειακού υλικού και την απώλεια διοικητικών εγγράφων της βενετικής Διοίκησης του πρώτου αιώνα της κατάκτησης, αφού τα σωζόμενα χρονολογούνται από τον 17ο αι. και εξής, με εξαίρεση το πρώτο Βιβλίο Πρακτικών της Κοινότητας του έτους 1593.

Παρουσίαση περιεχομένου:

Τα βιβλία και λυτά έγγραφα ή δέσμες εγγράφων του αρχείου της Διοίκησης του Φρουρίου της Άσου- Αρχείο Προβλεπτών Άσου διαχωρίζονται σε δύο θεματικές κατηγορίες:

Α) Διοικητικά-δικαστικά: πρόκειται για διάφορα διατάγματα, διοικητικές πράξεις, αναφορές των στρατιωτών της φρουράς προς τον Προβλεπτή, επίσημες επιστολές που αποστέλλουν ή δέχονται οι Προβλεπτές από διάφορους αξιωματούχους ή το μητροπολιτικό κέντρο, καθώς και δικαστικές αποφάσεις και δικόγραφα διαφόρων ποινικών αδικημάτων και πολιτικών υποθέσεων που εκδικάζονται από τους Προβλεπτές (ενστάσεις, προσφυγές, διεκδικήσεις κληρονομιών, κατοχύρωση ή διεκδίκηση προικώων αγαθών, έγγραφα σχετικά με θαλάσσια δυστυχήματα κ.λπ.).

Β) Υγειονομικά-ναυτιλιακά: σε αυτήν την κατηγορία περιλαμβάνονται διαβατήρια πλοίων και ταξιδιωτών, άδειες ναυσιπλοΐας-ελευθεροκοινωνίας και εγγυήσεις που καταβάλλονταν για την χορήγηση ή ανανέωση των αδειών αυτών. Χορηγούνταν από τον Προβλεπτή και μετά το 1770 από την Υπηρεσία για την Υγεία (Magistrato Sanitario di Asso) με την υπογραφή του Προβλεπτή μετά από τον απαραίτητο υγειονομικό έλεγχο.

Επιλογές, εκκαθαρίσεις και τελική διατήρηση: Το αρχείο δεν έxει υποστεί εκκαθάριση.

Σύστημα ταξινόμησης: Υπήρχε δέσμευση από την ταξινόμηση του Archivista Σ. Φωκά (1817-1866), ο οποίος έιχε κατατάξει το αρχειακό υλικό κατά θεματικές κατηγορίες, ειδολογικά και χρονολογικά.

Όροι πρόσβασης: Το αρχείο είναι ελεύθερο στην πρόσβαση.

Γλώσσα και γραφή τεκμηρίου: Ελληνικά, Ιταλικά

Εργαλεία έρευνας: Υπάρχει και έντυπο ευρετήριο.

Εντοπισμός πρωτοτύπων: Αρχεία Ν. Κεφαλληνίας

Παρατηρήσεις και όνομα του/της αρχειονόμου: Η αρχειακή περιγραφή έγινε από την Σταματούλα Ζαπάντη, Προϊσταμένη των ΓΑΚ- Αρχείων Ν. Κεφαλληνίας.

Κανόνες ή πρότυπα περιγραφής: Ακολουθήθηκε το Διεθνές Πρότυπο Αρχειακής Περιγραφής (ISAD G).

Χρονολογία περιγραφής: Ιανουάριος 2011 (ηλεκτρονική καταχώρηση).